Η Κρήτη λέει είναι νησί, μα για το χαρτογράφο. Για μένα είναι η ΖΩΗ όξω από τον τάφο... (Αγνώστου)

Κυριακή 15 Ιουνίου 2014

Χαϊνηδες - Ψαραντώνης - Κι όμΩς κινείται "ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ"

Μύρισε καλοκαιράκι και αρχίζουν οι συναυλίες, τα θεατρικά και οι εκδηλώσεις σε υπαίθριους χώρους. Μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση για εμάς τους κρητικούς και όχι μόνο, έρχεται από το Φεστιβάλ Αθηνών και δεν είναι άλλη από την σύμπραξη των Χαϊνηδων, του Ψαραντώνη και της ομάδας Κι όμΩς κινείται σε μια ιδιαίτερη προσέγγιση του Ερωτόκριτου. 


«Ο Ερωτόκριτος που διαβαζόταν και απομνημονευόταν από μορφωμένους και αγράμματους (από την Κρήτη μέχρι τα Επτάνησα, τη Σμύρνη, την Ήπειρο, το Αιγαίο, τους κλεφταρματωλούς, τον ελληνισμό της διασποράς) πρόσφερε το έλασσον γλωσσικό υπόστρωμα στο νεοσύστατο εθνικό κράτος της Ελλάδας κι επηρέασε τους μεγάλους της ποιητές από το Σολωμό μέχρι το Σεφέρη. Τα προτάγματα που νοηματοδότησαν το ατομικό φαντασιακό, στην αρχαιότητα των Ομηρικών Επών, ήταν η «ανδρεία», η «τιμή» και το «κάλλος». Στον Ερωτόκριτο έχομε την «παλληκαριά», τη  «φρόνηση»  και την «ομορφιά». Και τα δύο είναι εγχειρίδια αξιακής θεμελίωσης και συμπεριφορικής ηθικής για πολλές γενιές ανθρώπων.

Όμως η μεγάλη ομοιότητα,  έγκειται στο γεγονός ότι δεν ήταν ούτε ακριβώς τραγούδια , ούτε ποιήματα, ούτε θεατρικά έργα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν εκστατικά παραστατικά τραγουδαφηγήματα. 

Ο Ερωτόκριτος εκδιώχτηκε από τα χωριά της Κρήτης. Τη θέση του πήραν το δελτίο των 8 στην τηλεόραση, το facebook, ο αυτισμός των sms και ο θόρυβος από την εκβιομηχάνηση της γεωργικής εργασίας. Συνήθως τον συναντάμε  στα χείλη τραγουδιστών, που του αφιερώνουν ένα τρίλεπτο γλυκερής και αυτάρεσκης ευαισθησίας και σε θεατρικές παραστάσεις ως φολκλόρ ή ως φολκλόρ «πειραγμένο». Ο λόγος της αποτυχίας των προσπαθειών αυτών είναι, όπως προανέφερα ότι ο Ερωτόκριτος καθώς δεν είναι ούτε ποίημα, ούτε τραγούδι, ούτε θεατρικό έργο, απαιτεί άλλη στάση, άλλη ευθύνη, άλλη απεύθυνση, άλλη πίστη και εντέλει, άλλη αναπαράσταση. 

Για την ανάδειξη αυτών των θησαυρών θα ήθελα να επιχειρήσω μιαν άλλη αναπαράσταση της διαλεκτικής του Ερωτόκριτου, στηριγμένη στη δύναμη, την πίστη και την τέχνη των ιδιαίτερων προσώπων, που θα καταδυθούν σ΄ αυτή την αρχέγονη συνειδησιακή κατάσταση του Ομηρίδη – Λυράρη - Ράπερ. Η διαλεκτική της τραγουδαφήγησης από τα πολλά διαφορετικά όργανα και τις φωνές, συμπληρώνεται και διαχέεται στη θεατρική πτυχή του έργου, από τη στικτική ή αντιστικτική παρουσία της ομάδας κι όμΩς κινείται.  Η ανάγκη που μας οδήγησε στην παρουσία του χορού, είναι η άμεση και καθαρή σχέση του με τη ρυθμολογία και την εκστατική υπόσταση του έπους, μια σχέση απαλλαγμένη από τη θεατρική του αναπαράσταση» σημείωσε για την παράσταση ο Δημήτρης Αποστολάκης. (http://www.protothema.gr/)

Αυτή είναι η περιγραφή της παράστασης από την ιστοσελίδα του φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2014:

Έργο-σταθμός στην ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και της Κρήτης του 17ου αιώνα, ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου είναι σήμερα το μοναδικό ίσως έργο που συντηρεί τη μεγάλη λαϊκή παράδοση των ραψωδών. Δύο γκουρού της κρητικής μουσικής, ο μύστης-λυράρης Ψαραντώνης και ο Δημήτρης Αποστολάκης των Χαΐνηδων «διαβάζουν» τον Ερωτόκριτο ως μικτό θέαμα, που επιστρατεύοντας ακόμα και ακροβάτες κλείνει το μάτι στις μεσαιωνικές λαϊκές γιορτές και εισάγει τον όρο «τραγουδαφήγηση». Με τους Χαΐνηδες, σε πλήρη ανάπτυξη, συμπράττει η ομάδα κι όμΩς κινείται, και πολλοί ακόμα καλλιτέχνες.

Και αυτοί οι συντελεστές:

Ιδέα
Χαΐνης Δ.Αποστολάκης

Τραγουδαφήγηση
Ψαραντώνης
Χαΐνης Δ.Αποστολάκης

Μουσική
Χαΐνηδες: Δημήτρης Αποστολάκης (λύρα), Δημήτρης Ζαχαριουδάκης (τραγούδι-κιθάρα), Μαρία Κώτη (τραγούδι), Αλέξης Νόνης (κρουστά-πλήκτρα), Τάκης Κανέλλος (κρουστά), Κλέων Αντωνίου (ηλεκτρική κιθάρα), Μιχάλης Νικόπουλος (λαούτο – μαντολίνο), Δημήτρης Μπρέντας (γκάιντα-κλαρίνο), Αντώνης Σκαμνάκης (μπάσο). Μαζί τους οι: Πολυζωγόπουλος Αντρέας (τρομπέτα) & Σιώτας Φώτης (βιολί).

Κίνηση
κι όμΩς κινείται (Χριστίνα Σουγιουλτζή, Camilo Bentancor, Ερμής Μαλκότσης & Δημήτρης Σωτηρίου

Χορός – Ακροβατικά
Camilo Bentancor
Αντιγόνη Λινάρδου
Ερμής Μαλκότσης
Ιωάννα Παρασκευοπούλου
Χριστίνα Σουγιουλτζή
Δημήτρης Σωτηρίου

Φωτισμοί
Μαρία Αθανασοπούλου

Σκηνογραφία
Angeles Mira
Camilo Bentancor

Ημερομηνία: Δευτέρα, 30 Ιουνίου 2014 
Χώρος: Ωδείο Ηρώδου Αττικου
Ώρα: 21:00 (1 ώρα και 45 λεπτά χωρίς διάλειμμα)
Τιμές εισιτηρίων: Κάτω Διάζωμα κανονικό 30, Άνω Διάζωμα κανονικό 15, φοιτητικό 10, ανέργων 5, ΑμεΑ 10 ευρώ

Στην ομάδα Κι όμΩς κινείται δεν είναι η πρώτη φορά που αναφέρομαι. Περιμένω να δω πως θα δέσουν το ακροβατικό στοιχείο με τον Ερωτόκριτο έτσι όπως εγώ τον έχω στο μυαλό μου. Είναι μια πρόκληση οπωσδήποτε. 
Για τους Χαϊνηδες και τον Ψαραντώνη τι να πω.. η δισκογραφική τους συνεργασία με τους Mode Plagal (στους οποίους επίσης έχω αναφερθεί παλαιότερα με αφορμή τη συνεργασία τους με την ομάδα Κι όμΩς κινείται) τα λέει όλα. Η ισχύς εν τη ενώσει. Η περί ης ο λόγος δισκογραφική δουλειά έχει τίτλο "Πέρα από τα σύνορα" και την επιμέλεια της έκδοσης έχει η εταιρεία "ΑΕΡΑΚΗΣ - ΚΡΗΤΙΚΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ & ΣΕΙΣΤΡΟΝ". To τραγούδι ¨Κόρδοβα" σε ποίηση του Federico Garcia Lorca με τον Ψαραντώνη και τη Μαρία Kώτη είναι από τ' αγαπημένα μου:


Ο κ. Λάμπρος Λιάβας x 3

Τι τίτλος άραγε ταιριάζει σε αυτή μου την ανάρτηση; Κοινός παρονομαστής και στα τρία θέματα που καταπιάνομαι είναι ο κ. Λάμπρος Λιάβας εθνομουσικολόγος, καθηγητής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος του Μουσείου Λαϊκών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη και παρουσιαστής της τηλεοπτικής εκπομπής "Αλάτι της Γης".

Και για να κάνω την αρχή.. πριν από περίπου ενάμιση μήνα πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής, στο πλαίσιο της Σειράς Γέφυρες, της πολυσυλλεκτικής αλυσίδας εκδηλώσεων που εδώ και τόσα χρόνια διευθύνει ο συνθέτης Δημήτρης Μαραγκόπουλος, το πολυαναμενόμενο αφιέρωμα στην παραδοσιακή μουσική της Κρήτης, με τίτλο «Θωρώ τον ουρανό γελά». Η επιμέλεια του αφιερώματος ήταν του κ. Λάμπρου Λιάβα και η σκηνοθετική επιμέλεια της Σοφίας Σπυράτου.  
Εννοείται ότι η "αφεντιά" μου δεν μπορούσε να λείπει απ' αυτό το μουσικό γεγονός. Όλοι οι καλλιτέχνες ήταν αξιόλογοι (Αστρινός Ζαχαριουδάκης, Δημήτρης Σγουρός, Αλέξανδρος Παπαδάκης, Κάρολος Κουκλάκης και Ειρήνη Δερέμπεη) μα εννοείται ότι ξεχώρισα μια ολιά παραπάνω την οικογένεια Λαϊνάκη, όχι μόνο για τοπικιστικούς λόγους (έχουν καταγωγή από τις Καλάθενες Κίσσαμου) αλλά και για τον σεβασμό που δείχνουν στην έρευνα, καταγραφή και εκτέλεση σκοπών της κισσαμίτικης και χανιώτικης εν γένει μουσικής μας παράδοσης. Και φυσικά γιατί ο κυρ Στέλιος έχει κερδίσει την συμπάθεια του μπαμπά μου, πράγμα δύσκολο - χα χα αυτό θα πει: είμαι παιδί του μπαμπά μου!!! 
Εκτός απ΄ τους συντοπίτες μου, τους Λαϊνάκηδες, ξεχώρισα και τον Βαγγέλη τον Βαρδάκη, το μοναδικό βιολί στην εκδήλωση, γεγονός που πραγματικά με προβλημάτισε. Όχι πως δε μου άρεσε το γεραπετρίτικο παίξιμο του Βαρδάκη ή η εκτέλεση των κισσαμίτικων απ΄ τους Λαϊνάκηδες, αλλά πιστεύω πραγματικά πως έλειπε απ΄την εκδήλωση μια ακολουθία συρτών ντυμένη με το μοναδικό ηχόχρωμα του κισσαμίτικου βιολιού. 

Στιγμιότυπο από το τέλος της εκδήλωσης στο Μέγαρο Μουσικής

Ξεχώρισα επίσης την ανωγειανή παρεά, με τον Γιώργη Βρέντζο (Κάτη) στο μαντολίνο, τον Γιώργη Φασουλά (Χουμά) στη λύρα και τον Κώστη τον Καλλέργη (Κουρούπη) στο λαούτο. Μαντινάδες είπαν οι Γιάννης Αεράκης (Πολογιάννης) και Γιώργης  Μπέρκης (Κατσούγκρης) ενώ παρών ήταν και ο Λευτέρης Αεράκης. 

Ανωγειανή παρέα (φωτογραφία: http://www.anogi.gr/)

Τέλος, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στον μεγάλο Γιάννη Ξυλούρη (Ψαρογιάννη) και στην εντυπωσιακή ζυγιά του με τον Ηλία Ζούτσο. Έπαιξαν τόσο πιστά τα συρτά του Ψαρονίκου που πραγματικά ανατρίχιασα... Καράβια πάνε στο γυαλό και γλάροι στον αέρα μα δε μπορώ αγάπη μου να ΄ρχομαι κάθα μέρα... χωπ!!!

Προπομπός της βραδιάς αυτής, ήταν ένα γλέντι - αφιέρωμα στον Νικο Ξυλούρη, που στήθηκε δύο μέρες πριν σε ένα κρητικό μεζεδοπωλείο στην Αθήνα με τους συντελεστές την παράστασης. Το αφιέρωμα αυτό επρόκειτο να προβληθεί αύριο στην εκπομπή "Αλάτι της Γής" της ΝΕΡΙΤ, καθώς όμως 15 Ιουνίου κλείνουν 20 χρόνια από τον θάνατο του Μάνου Χατζηδάκι, η εκπομπή αναβλήθηκε και στη θέση της θα προβληθεί αφιέρωμα στη μνήμη του μεγάλου μουσικοσυνθέτη. Η ιστορία αυτής της δεύτερης εκπομπής του "Αλατιού" μου θυμίζει το γιοφύρι της Άρτας. Μια οι εκλογές, μια το αφιέρωμα στο Χατζηδάκι, ολημερίς τη διαφημίζανε, το βράδυ εκοβόταν.. γιατί πρόλαβα και είδα και το διαφημιστικό στη ΝΕΡΙΤ, κι αμ' ίντα;;; Ευελπιστώ πάντως την επόμενη Κυριακή να "παίξει" και να μην μας πούνε τίποτα δικαιολογίες του τύπου: κλειστόν λόγω διακοπών. Από την ιστοσελίδα της ΝΕΡΙΤ πάντως πρόλαβα και αντέγραψα, πριν αλλάξουν το πρόγραμμα, την παρακάτω σχετική ανακοίνωση για την εκπομπή:

Κυριακή 15 Ιουνίου 2014, ώρα 13:00-15:00 - ΝΕΡΙΤ
Επεισόδιο 2ο: «Μάνα σα ‘ρθούν οι φίλοι μου!..»
Αφιέρωμα στην κρητική μουσική παράδοση: Νίκος Ξυλούρης

Αφιέρωμα στην κρητική μουσική παράδοση, μέσα από την παρακαταθήκη που άφησε ο Νίκος Ξυλούρης ως κορυφαίος λυράρης, τραγουδιστής και συνθέτης. Η πορεία του από τα Ανώγεια, όπου γεννήθηκε και μυήθηκε στη μουσική, έως την παγκρήτια αναγνώρισή του ως λαϊκού μουσικού και την εγκατάστασή του στην Αθήνα με το ξεκίνημα της πανελλήνιας καριέρας του στο έντεχνο τραγούδι.
Οδηγοί μας η γυναίκα του Ουρανία, ο γιός του Γιώργης και ο αδερφός του Γιάννης Ξυλούρης – Ψαρογιάννης μόνιμος συνοδός του στο λαγούτο. Συνομιλία μαζί τους στο δισκοπωλείο «Νίκος Ξυλούρης» και κατόπιν στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη, όπου έχουν δωρίσει τη λύρα του. Τη βγάζουμε από τη βιτρίνα για να ηχήσει και πάλι παίζοντας αγαπημένα τραγούδια του Νίκου.
Στο δεύτερο μέρος της εκπομπής όλη η ομάδα συναντιέται σ’ ένα κρητικό κέντρο, όπου εξελίσσεται ένα δυναμικό γλέντι με επίκεντρο τα παραδοσιακά τραγούδια που έπαιξε ή συνέθεσε ο Νίκος Ξυλούρης. Παίζουν και τραγουδούν οι: Γιάννης Ξυλούρης – Ψαρογιάννης, Ηλίας Ζούτσος, Λάμπης Ξυλούρης, Αστρινός και Αντώνης Ζαχαριουδάκης, Δημήτρης Σγουρός, Κάρολος Κουκλάκης και Ειρήνη Δερέμπεη, Αλέξανδρος Παπαδάκης κ.ά. Συμμετέχει επίσης μια μεγάλη «Ανωγειανή Παρέα» με οργανοπαίχτες και τραγουδιστές από την ιδιαίτερη πατρίδα των Ξυλούρηδων, τα Ανώγεια. Χορεύει μια παρέα από κρητικούς γλεντιστάδες και ο Λαογραφικός Χορευτικός Όμιλος «Οι Κρήτες» (επιμέλεια: Γιώργος Πετράκης).
Για τον Νίκο Ξυλούρη μιλούν οι φίλοι του Θανάσης Σταυρακάκης και Νίκος Σκουλάς. Στα ενδιάμεσα γίνεται αναφορά στην τελετουργία του κρητικού γλεντιού, τα ριζίτικα τραγούδια, τον Ερωτόκριτο, τις ρίμες των ποιητάρηδων και τις μαντινάδες, τα μουσικά όργανα, τους χορούς αλλά και την κρητική κουζίνα και διατροφή!..

Έρευνα - παρουσίαση: Λάμπρος Λιάβας
Σκηνοθεσία: Νικόλας Δημητρόπουλος
Εκτελεστής παραγωγός: Μανώλης Φιλαΐτης
Παραγωγή: FOSS

Μια πρόγευση από την εκπομπή μπορείτε να πάρετε από το παρακάτω ερασιτεχνικό βίντεο:


Και μιας και αναφέρθηκα τόσες φορές στον κ. Λιάβα, θα ήταν κρίμα να μην αναφέρω πως αύριο Κυριακή 15 Ιουνίου και ώρα 12:00 με 14:00, στο πλαίσιο των διήμερων δράσεων με θέμα: "Η δική μας Αθήνα", θα δώσει μια διάλεξη με τίτλο: «Η μουσική ζωή στην παλιά Αθήνα» η οποία θα αφορά τη μουσική ζωή στην Αθήνα από το 19ο αιώνα μέχρι και τη δεκαετία του ’60, με παράλληλη προβολή οπτικοακουστικού υλικού. Αν σας βγάλει ο δρόμος σας στο Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη (Διογένους 1 -3, Πλάκα) πιστεύω ότι θα έχει ενδιαφέρον να την παρακολουθήσετε.

Επικοινωνία: τηλ. 210 3254119, 210 3254129 | melmoke@otenet.gr

Η αφίσα των εκδηλώσεων

Αυτά, και εις άλλα με υγεία!!!

Σάββατο 14 Ιουνίου 2014

Άνοιξε τις πύλες της η 4η Πειραϊκή Αμφικτυονία

Τα εγκαίνια της 4ης Πειραϊκής Αμφικτυονίας, η οποία και θα διαρκέσει μέχρι τη Δευτέρα 16 Ιουνίου, τέλεσε χθες ο δήμαρχος Πειραιά Βασίλης Μιχαλολιάκος.  Κατά την διάρκειά της θα λειτουργούν περίπτερα από τις 17.30 έως τις 24.00 ενώ παράλληλα θα πραγματοποιούνται διάφορες εκδηλώσεις από Συλλόγους.


H Πειραϊκή Αμφικτυονία διοργανώνεται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά στην πλατεία Κανάρη στο Πασαλιμάνι, με στόχο την ανάδειξη και κατανόηση της πολιτιστικής ταυτότητας,της ιστορικής συνέχειας του Πειραιά και την ενίσχυση της εικόνας της πόλης.

Σκοπός της οργάνωσης είναι να αναδειχθεί ουσιαστικά το γεγονός, ότι ο Πειραιάς διαμορφώθηκε από ανθρώπους, που έφταναν στο λιμάνι, από όλα τα μέρη της Ελλάδας για να βρουν μία καλύτερη ζωή, οι οποίοι παρέμειναν και ταυτόχρονα δημιούργησαν την ναυτιλιακή, εμπορική και οικονομική ζώνη του Πειραιά.

Αναλυτικά, το πρόγραμμα για το Σάββατο 14/6 προβλέπει τα εξής:
•    Χορευτικό συγκρότημα Δωδώνη.
•    Αδελφότητα Κρητών Πειραιά «Η Ομόνοια». Αφιέρωμα στην 73η επέτειο της Μάχης της Κρήτης.
•    Μουσικοχορευτικό συγκρότημα Ομίλου Καρπαθίων Νέων & Ομίλου Νέων Ολύμπου.
•    Ομοσπονδία Συλλόγων Μικρών Κυκλαδονήσων.
•    Πανελλήνια Ένωση Λερίων.
•    Σύλλογος Πυργουσών Αττικής «Το Πυργί Χίου».

Κυριακή 15/6
•    Σύνδεσμος Γυναικών Κρήτης & Νήσων Αιγαίου
•    Σύλλογοι Απανταχού Ραχιωτών
•    Σωματείο για την Κρητική Παράδοση, Ιστορία & Λαογραφία «Οι Δροσουλίτες»
•    Σύνδεσμος Νεαπολιτών «Τα Βάτικα»
•    Σύλλογος «Το Λεωνίδιο»
•    Ομοσπονδία Δωδεκανησιακών Σωματείων