"900 χιλιόμετρα οδοιπορικό. Γαλλία - Ισπανία -Ατλαντικός με τα πόδια"

Φέτος έκανα ένα ταξίδι που πάντα ήθελα να κάνω. Ή σχεδόν πάντα. Τουλάχιστον από τότε που θυμάμαι τον Δημήτρη Χόρν στην ταινία "Μια ζωή την έχουμε" να ονειρεύεται "το ταξίδι στα Κύθηρα" κοιτώντας τον πίνακα του Ζαν Αντουάν Βατώ. Το δικό μου "ταξίδι στα Κύθηρα" δεν διέψευσε τις προσδοκίες μου. Γι' αυτό και έχω ανοιχτούς λογαριασμούς με το νησί. Με την καλή έννοια. 

Στα Κύθηρα ανακάλυψα πολλά. Ανακάλυψα ομορφιά, γαλήνη, απλότητα, όμορφους ανθρώπους. Ανάμεσα σε όλα τα ωραία που είδα και έκανα, επισκέφθηκα και το μοναστήρι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας για να προσκυνήσω τη Χάρη της. Στην επιστροφή με το αυτοκίνητο, στη μέση του πουθενα, συναντήσαμε μια παρέα κοριτσιών που κατευθύνονταν πεζές προς το μοναστήρι. Ο συνοδός μας, Κυθήριος στην καταγωγή, μας είπε ότι άνθρωποι έρχονται απ' όλα τα μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο, για να προσκηνύσουν την Παναγία. Πολλοί έχουν κάνει τάμα να πάνε περπατώντας στο μοναστήρι, όπως τα κορίτσια που προσπεράσαμε. Αρκετοί απ' τους προσκυνητές, ξεκινούν κατευθείαν αφού φτάσουν με το καράβι στο Διακόφτι, όπου βρίσκεται το λιμάνι των Κυθήρων, παρόλη την κούρασή τους. Η αλήθεια είναι ότι θα ήθελα πολύ να το κάνω κι εγώ αυτό κάποια στιγμή. 

Αυτά σκεφτόμουν προχθές όταν έπεσε στα χέρια μου το 13ο τεύχος του ένθετου περιοδικού "Γεωδρόμιο" της εβδομαδιαίας εφημερίδας "Επενδυτής". Στο περιοδικό υπάρχει ένα ιδιαίτερα αξιόλογο αφιέρωμα 60 σελίδων του Βαγγέλη Πρωτόπαππα για το Camino de Santiago de Compostela, δηλαδή τον δρόμο του Αγίου Ιακώβου, μια από τις πιο γνωστές προσκυνηματικές διαδρομές στον κόσμο. Η διαδρομή Διακόφτι - Μονή Παναγίας Μυρτιδιώτισσας βέβαια σαν απόσταση δεν έχει καμμία σχέση με το Camino Francés που περιγράφεται στο περιοδικό αλλά ο σκοπός του περπατήματος είναι ο ίδιος. 

Γεωδρόμιο τεύχος 13ο (εξώφυλλο)

Η πόλη Santiago de Compostela (Compostela από το "Campo de Estrellas" που σημαίνει "η γή των αστεριών") με τον ομώνυμο ναό της βρίσκονται στην επαρχία της Λα Κορούνια, στην Γαλικία (Βόρεια Ισπανία). Ο ναός αποτελεί δείγμα ρωμανικής αρχιτεκτονικής με προσμίξεις από διάφορους άλλους μεταγενέστερους ρυθμούς όπως το μπαρόκ. Το 1985 μάλιστα, το Camino, αναγνωρίστηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την Ουνέσκο. 

Για το Camino και τη σημασία που έχει σαν διαδρομή αλλά και προσκυνηματικός τόπος για τους Ισπανούς αλλά και τους καθολικούς όπου γής γενικότερα, άκουσα πρώτη φορά σε μάθημα στο πανεπιστήμιο. Λέγεται ότι οι προσκυνητές χρησιμοποιούσαν σαν οδηγό την νύχτα τη "Γαλακτώδη οδό", το γαλαξία στον οποίο ανήκει ο πλανήτης μας και το ηλιακό μας σύστημα, γνωστή στην Ελλάδα και ως Iορδάνης ποταμός (έτσι τον λέει και ο μπαμπάς μου). Στα αγγλικά είναι γνωστός ως Milky way και στα λατινικά ως Via Lactea.

Υπάρχουν πολλές διαδρομές που οδηγούν στο Santiago de Compostela. Η κυριότερη είναι η γαλλική διαδρομή (camino francés). Στον χάρτη που ακολουθεί μπορείτε να δείτε όλες τις διαδρομές εντός της Ισπανίας. 

Διαδρομές προς το Santiago de Compostela ξεκινούν και από Ευρώπη, Αμερική αλλά και άλλες ηπείρους, Αν κάποτε βρεθείτε στο εξωτερικό και δείτε το παρακάτω σχέδιο με το κοχύλι σημαίνει ότι αυτή η διαδρομή οδηγεί στο Santiago de Compostela: 

Ο Βαγγέλης Πρωτόπαππας, πολυπράγμων σαν χαρακτήρας αλλά καθόλου "πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης" που λένε, ακολούθησε τη γαλλική διαδρομή και αυτή του την εμπειρία μας καταθέτει με λιτό και ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο στο ένθετο. Παραθέτω ένα πολύ μικρό αλλά χαρακτηριστικό απόσπασμα:

Το Καμίνο για μένα ήταν τέσσερα πράγματα. 

Πρώτον, μια άμεση επαφή με τη φύση της Ιβηρικής χερσονήσου, τα βουνά της, τα δάση της, τους κάμπους και τα χωράφια της.  

Δεύτερον, μια βαθιά γνωριμία με τον πολιτισμό της Ισπανικής γης, με την αρχιτεκτονική των μεγάλων της πόλεων και την απλότητα των μικρών χωριών της, τα ήθη και τα έθιμα της, τις μουσικές της, τα εδέσματα της. 

Τρίτον, η γνωριμία με ανθρώπους από όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου αφού γνώρισα ανθρώπους από την Ιαπωνία, την Κίνα,  την Κορέα και την Ινδονησία μέχρι το Μεξικό, τη Βολιβία, το Περού και τη Βραζιλία. 

Όμως το πιο δυνατό και σημαντικότερο στοιχείο του περπατήματος ήταν αυτή η μοναδική πολύ ιδιαίτερη και βιωματική σχέση που αναπτύσσει κάθε άνθρωπος με τον εαυτό του. Εδώ τα βήματα σου γίνονται «κλειδιά» που ανοίγουν σκονισμένες πόρτες και οδηγούν σε ανυποψίαστα δωμάτια. Περπατώντας μαθαίνεις και τακτοποιείς. Αμβλύνεις τα όρια σου, αφού συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι μόνο αυτό που σου δείχνει ο καθρέφτης της καθημερινότητας που έχεις επιλέξει να ονομάζεις «ο εαυτός μου», «η ζωή μου».

Τα λόγια αυτά μου φέρνουν στο νου το πολύ αγαπημένο μου ποίημα Caminante (Οδοιπόρε) του Antonio Machado. Θα κλείσω την ανάρτησή μου με μερικούς στίχους:

Caminante, son tus huellas
el camino, y nada más;    
caminante, no hay camino,
se hace camino al andar.  

Οδοιπότε, τα χνάρια σου είναι
ο δρόμος, και τίποτ' άλλο

οδοιπόρε, δεν υπάρχει δρόμος

ο δρόμος φτιάχνεται περπατώντας... 

"Ανυπολόγιστα αφιλόξενες.."

Η πρώτη κίνηση που κάνω κάθε πρωί μόλις ξυπνήσω είναι να ανοίξω το παντζούρι και τη τζαμόπορτα του δωματίου μου για να γεμίσει με φως ο χώρος και να μπει καθαρός(;) αέρας μέσα. Μαζί με το φως και τον αέρα ένα τρίτο στοιχείο τρυπώνει πάντα μαζί τους. Απρόσκλητο και αναπόφευκτο. Είναι ο ήχος της πόλης. Τις καθημερινές αυτός ο ήχος έχει τη μορφή θορύβου υπερκαλύπτοντας οποιονδήποτε άλλο ήχο θα ήταν πιο ευχάριστος στο αυτί καθώς η πόλη ξυπνάει και οι άνθρωποι ξεχύνονται στους δρόμους για να πάνε στις δουλείες τους. Τα αυτοκίνητα και τα λεωφορεία τρέχουν φουριόζικα, αδικαιολόγητα κορναρίσματα σκίζουν τον αέρα και, θέλοντας και μη, ξυπνάς και "μπαίνεις στην πρίζα" που λένε. Τις Κυριακές σαν τη σημερινή όμως, κυριαρχεί μια ηρεμία κάτι που αντανακλάται και στους ήχους της πόλης. Ακόμα και τα αυτοκίνητα που ακούγονται, διασχίζουν τον δρόμο με πιο νωχελική διάθεση δίνοντας την ευκαιρία να ακουστεί και το κελάηδισμα της "φυλακισμένης" καρδερίνας στο κλουβί που κρέμεται στο μπαλκόνι του αντικρινού διαμερίσματος.

Σήμερα, εκτός από το προσφιλές κελάηδισμα, άκουσα και έναν ήχο ακόμη. Ένα ρυθμικό και επαναλαμβανόμενο "τακ-τακ" το οποίο μη βλέποντάς το, δεν μπορούσα να καταλάβω από που προέρχεται. Θέλοντας να εντοπίσω την πηγή αυτού του ήχου, αφού τα αυτιά μου δεν με βοηθούσαν, βγήκα στο μπαλκόνι και κοίταξα προς το δρόμο, αφήνοντας τα μάτια μου να κάνουν τη δουλειά που δεν μπορούσαν να κάνουν τα αυτιά μου. Ένας κύριος, μέσης ηλικίας, κρατώντας το χαρακτηριστικό λευκό μπαστούνι, περπατούσε κατά μήκος του δρόμου ανάμεσα σε παρκαρισμένα αυτοκίνητα και οχήματα εν κινήσει. Προσπαθούσε να μαντέψει χτυπώντας πότε το λάστιχο μιας ρόδας και πότε το δρόμο αν υπάρχει κάποιο εμπόδιο μπροστά του. Στάθηκα και τον παρατηρούσα. Ο βηματισμός του ήταν αργός αλλά έδειχνε σίγουρος μιας και αντιλαμβανόταν τον περιβάλλοντα χώρο. Κάποια στιγμή έφτασε στη διασταύρωση του δρόμου με έναν δρόμο διπλής κατεύθυνσης οχημάτων. Τα αυτοκίνητα σταμάτησαν για να περάσει κι εκείνος επιτάχυνε το βήμα του αντιλαμβανόμενος ότι διασχίζει δρόμο. Μόλις έφτασε στην άκρη του δρόμου προσπάθησε να συνεχίσει. Από κάπου έτρεχαν νερά τα οποία σε εκείνο το σημείο που είχε σταθεί είχαν δημιουργήσει μια μικρή λιμνούλα εξαιτίας μιας λακκούβας ανάμεσα στο δρόμο και το πεζοδρόμιο. Κάνεις τριγύρω.. Ασυναίσθητα έκανα να του φωνάξω αλλά σταμάτησα καθώς δεν θα μπορούσε να με ακούσει από το σημείο που βρισκόμουν. Προχωρώντας διστακτικά καθώς δεν μπορούσε να αντιληφθεί τι υπήρχε εμπρός του, βρέθηκε μέσα στη λακκούβα βρέχοντας το παντελόνι και τα παπούτσια του. Έκανε μεταβολή και άρχισε να περιεργάζεται το χώρο. Κάποια στιγμή αφού τσαλαπάτησε στα νερά λίγο ακόμη κατάφερε να χτυπήσει με το μπαστούνι του την τσιμεντένια άκρη του πεζοδρομίου. Όμως η άκρη δεν είχε τη μορφή σκαλοπατιού γιατί σε εκείνο το σημείο το πεζοδρόμιο είχε διαλυθεί για κάποιο λόγο. Εξαιτίας αυτού το γεγονότος ο κύριος έμεινε για λίγα δευτερόλεπτα μετέωρος γυρνώντας δεξιά-αριστερά το κεφάλι του. Μια κυρία πέρασε λίγα μέτρα πιο πέρα χωρίς να του δώσει σημασία. Αφού είδε κι απόειδε ο άνθρωπος, με πολύ μικρά και αργά βηματάκια άρχισε να κατευθύνεται προς τα αριστερά. Χτύπησε το μπαστούνι του στο πίσω μέρος ενός αυτοκινήτου και μετά κατάφερε να βρει ένα σημείο στο πεζοδρόμιο που ήταν προσβάσιμο. Αφού σχεδόν κόντεψε να φάει τα μούτρα του στον τηλεφωνικό θάλαμο που βρισκόταν στην άκρη του πεζοδρομίου, κατάφερε τελικά να βρει την πορεία του, να προσανατολιστεί και να συνεχίσει τον αργό αλλά σίγουρο και πάλι βηματισμό του πάνω σε ένα πεζοδρόμιο με τσιμεντένιες πλάκες και χωρίς κανένα "οδηγό" για τυφλούς...

Καθώς τον έβλεπα να ξεμακραίνει αναρωτήθηκα, αν εμείς οι υπόλοιποι που έχουμε την όρασή μας, την ακοή μας, την αρτιμέλειά μας τέλος πάντων, θεωρούμε την χώρα μας και την κοινωνία μας αφιλόξενες μία φορά, οι άνθρωποι σαν αυτό τον κύριο πόσες φορές αφιλόξενες βρίσκουν την Ελλάδα και την κοινωνία μας; Ανυπολόγιστα αφιλόξενες..